Abstrakt
Granica między prowincjami Syria Coele i Syria Phoenice, utworzonymi przez cesarza Septymiusza Sewera, nie jest dokładnie znana. Obie prowincje nazywały się dokładnie takie samo (Syria Coele) lub prawie tak samo (Syria Phoenice), jak krainy geograficzno-historyczne opisywane od dawna w literaturze greckiej i rzymskiej. Prowincje nie pokrywały jednak tego samego obszaru, co krainy geograficzne. Kasjusz Dio, autor piszący jeszcze za Sewerów, w ogóle nie używa nazw obu prowincji lub czyni to błędnie. Późniejszy przekaz Herodiana, poparty kolejnymi źródłami (Ammian, Malalas) dowodzi obecności miasta Emesa w Syrii Phoenice, a zatem granica z Syrią Coele musiała biec na północ od tego miasta. Hipotetycznie jednak można przyjąć, że granica znajdowała się jeszcze bardziej na północ, tj. między miastem Rafanea (w Syrii Phoencie) i Apamea (w Syrii Coele).
Bibliografia
Źródła:
Ammian Marcellin, Dzieje rzymskie. T. I. Księgi XIV–XXV, tłum. i wstęp I. Lewandowski, Warszawa 2001.
Anonymi Stadiasmus Maris Magni [in:] Geographi Graeci Minores, ed. C. Müller, vol. I, Paris 1855, s. 427–514.
Descriptio orbis romani, [in:] Le Synekdèmos d’Hiéroklès et l’opuscule gégaphique de Georges de Chypre, éd. E. Honigmann, Bruxelles 1939, s. 49–70.
Dio’s Roman History. Vol. III. Books 36–40, transl. E. Cary, London–New York 1914 (Leob Classical Library, vol. 53)
Dio’s Roman History, Vol. VI. Books 51–55, transl. E. Cary, London–New York 1917 (Loeb Classical Library, vol. 83)
Kasjusz Dion, Historia rzymska. Księgi seweriańskie (LXXIII-LXXX), wstęp, tłum i komentarz K. Biały, Szczecin 2017 (Szczecińskie Studia nad Starożytnością, vol. IV); Dio’s Roman History. Vol. IX (epitome of the book LXXI–fragment of the book LXXX), transl. E. Cary, London–Cambridge (Mass.) 1955 (Loeb Classical Series, vol. 177).
Herodian, History of the empire. Vol. II. Books 5–8, transl. C.R. Whittaker, London–Cambridge, MA 1970 (Loeb Classical Library, vol. 455); Herodian, Historia cesarstwa rzymskiego, tłum. L. Piotrowicz, wstęp J. Wolski, Wrocław 2004.
Ioannis Malalae Chronographia, ed. J. Thurn, Berolini et Novi Eburaci 2000.
Le Synekdèmos d’Hiéroklès [in:] Le Synekdèmos d’Hiéroklès et l’opuscule gégaphique de Georges de Chypre, éd. E. Honigmann, Bruxelles 1939, s. 1–48.
Opracowania:
Arnaud P., Un illustre inconnu: Le Stadiasme de la Grande Mer, [in:] Académie des Inscriptions et Beles-Lettres. Comptes Rendus des séances de l’année (avril-juin 2017), Paris 2017, s. 701–727.
Arnaud P., Playing dominoes with the Stadiasmus Maris Magni. The Description of Syria: Sources, Complation, Historical Topography, [in:] Space, landscapes and settlements in Byzantium. Studies in Historical Geography of the Eastern Meditteranean presented to Johannes Koder, eds. A. Külzer, M. St. Popović, Viena–Novi Sad 2017, s. 15–49.
Balty J., Sur la date de création de Syria Secunda, „Syria. Archéologie, art et histoire” 57, 1980, s. 465–481.
Barnes T.D., The New Empire of Diocletian and Constantin, Cambridge – London 1982
Biały K., Wstęp. Księgi seweriańskie Historii rzymskiej Kasjusza Diona i stan ich zachowania, [in:] Kasjusz Dion, Historia rzymska. Księgi seweriańskie (LXXIII-LXXX), wstęp, tłum i komentarz K. Biały, Szczecin 2017, s. 5–23.
Borgia E., Cilicia and the Roman Empire: Reflections on provincia Cilicia and its romanisation, „Studia Europea Gnesnensia” 16, 2017, s. 295–318.
Chrysanthou Ch. S., Herodian and Cassius Dio. A Study of Herodian’s Compositional Devices, „Greek, Roman, and Byzantine Studies” 60, 2020, s. 621–651.
Barrington Atlas of the Greek and Roman World, ed. R. J.A. Talbert, Princeton 2000.
Da Costa K., Drawing the line. An Archaeological methodology in detecting Roman Provincial Borders, [in:] Frontiers in the Roman World, ed. O. Hekster, T. Kayzer, Leiden–Boston 2011, s. 49–60.
DAI Jahresbericht 2006.
DAI Jahresbericht 2007.
Dan A., Nodet É., Coelé-Syrie. Palestine, Judée, Pérée, Leuven 2017.
Dąbrowa E., Legio III Gallica, [in:] Les légions de Rome sous le Haute-Empire. Actes du Congrès de Lyon (17–19 semptembre 1998), éd. Y. Le Bohec, C. Wolff, Lyon 2000, s. 309–315.
Dyrlaga P., Cesarz Makryn. W cieniu wojen i uzurpacji, Kraków 2010.
Dussaud R, Topographique historique de la Syrie antique et medievale, Paris 1927.
Głogowski P., The Notion of Phoenicia in Roman Period, „Eos” 105, 2018, s. 239–263.
Harrer G.A., Studies in the History of Roman Province of Syria, Princeton 1915.
Hall L.J., Roman Berytus: Beirut in Late Antiquity, London–New York 2004.
Honigmann E., Historische Topographie von Nordsyrien im Altertum, „Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins” 46, 1923, s. 149–193.
Honigmann E., RE IVA 2 (1932), col. 1549–1727 (s.v. „Syria”).
Millar F., Roman Near East 31 BC–AD 337, Cambridge–London 1993 (42001).
Nicholson O., Freeman Ph., Syria Prima [Coele] and Syria Secunda [Salutaris], [in:] Oxford Dictionary of Late Antiquity, ed. O. Nicholson, Oxford 2018, vol. I, s. 1443.
Pérez Martín I., Chronography and Geography in Tenth-Century Constantinople: the Manuscript of the Stadiasmos (Madrid, BN, Mss/4701), „Geographia Antiqua” 25, 2016, s. 79–98.
Pollard N., Soldiers, cities and civilians in Roman Syria, Ann Arbor 2000.
Riis P.J. i I. Thuesen I. et al., Topographical studies in the Ǧabala Plain, Copenhagen 2004.
Rey-Coquais J.-P., Notes de géographie syrienne antiques. III. Les parages de Paltos, „Mélanges de l'université Saint-Joseph” 41, 1965, s. 211–235.
Rey-Coquais J.-P., Arados et sa pérée aux époques grecque, romaine et byzantine, Paris 1974.
Ritterling E., RE, XII, 1925, col. 1517–1532 (s.v. legio III Gallica).
Sartre M., Wschód rzymski od Oktawiana Augusta do Sewerów. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e.-235 r. n.e.), tłum. S. Rościcki, red. K. Nawotka, Wrocław–Kraków 1997.
Sartre M., Bornes du territoire ou marques de propritété. Appendice, „Syria. Archéologie, art. et histoire” 74, 1997, s. 139–140.
Sartre M., D'Alexandre à Zénobie. Histoire du Levant antique IVe siècle av. J.-C.–IIIe siècle ap. J.-C, Paris 2001.
Sartre M., La Syrie creuse n’existe pas [in:] L’historien et ses territoires. Choix d’article, éd. P. Brun, Bordeaux 2014, 121–140 (=Sartre M., La Syrie creuse n’existe pas, [in:] La géographie historique au Proche-Orient (Syrie, Phénicie, Arabie grecques, romanies et byzantines: actes de la table ronde de Valbonne, 16-18 septembre 1985, dir. P.-L. Gatier, B. Helly, J.-P. Rey-Coquais, Paris 1988, s. 15–40).
Sartre M., Retour vers la Cœlé-Syrie, „Syria. Archéologie, art et histoire” 95, 2018, 447–460.
Seigne J., Les limites orientale et méridionale du territoire de Gérasa, „Syria. Archéologie, art. et histoire” 74, 1997, s. 121–138.
Seyrig H., Monnaies hellénistiques, „Revue numismatique” 6, 1964, s. 7–67.
Starowieyski M., Stawiszyński W. (red.), Nowy Słownik Wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, Poznań 2019.
Whittaker C.R., Introduction, [in:] Herodian, History of the empire. Vol. I. Books 1–4, transl. C.R. Whittaker, London–Cambridge, MA 1969 (Loeb Classical Library, vol. 454), s. IX–LXXXII.
Ammian Marcellin, Dzieje rzymskie. T. I. Księgi XIV–XXV, tłum. i wstęp I. Lewandowski, Warszawa 2001.
Anonymi Stadiasmus Maris Magni [in:] Geographi Graeci Minores, ed. C. Müller, vol. I, Paris 1855, s. 427–514.
Descriptio orbis romani, [in:] Le Synekdèmos d’Hiéroklès et l’opuscule gégaphique de Georges de Chypre, éd. E. Honigmann, Bruxelles 1939, s. 49–70.
Dio’s Roman History. Vol. III. Books 36–40, transl. E. Cary, London–New York 1914 (Leob Classical Library, vol. 53)
Dio’s Roman History, Vol. VI. Books 51–55, transl. E. Cary, London–New York 1917 (Loeb Classical Library, vol. 83)
Kasjusz Dion, Historia rzymska. Księgi seweriańskie (LXXIII-LXXX), wstęp, tłum i komentarz K. Biały, Szczecin 2017 (Szczecińskie Studia nad Starożytnością, vol. IV); Dio’s Roman History. Vol. IX (epitome of the book LXXI–fragment of the book LXXX), transl. E. Cary, London–Cambridge (Mass.) 1955 (Loeb Classical Series, vol. 177).
Herodian, History of the empire. Vol. II. Books 5–8, transl. C.R. Whittaker, London–Cambridge, MA 1970 (Loeb Classical Library, vol. 455); Herodian, Historia cesarstwa rzymskiego, tłum. L. Piotrowicz, wstęp J. Wolski, Wrocław 2004.
Ioannis Malalae Chronographia, ed. J. Thurn, Berolini et Novi Eburaci 2000.
Le Synekdèmos d’Hiéroklès [in:] Le Synekdèmos d’Hiéroklès et l’opuscule gégaphique de Georges de Chypre, éd. E. Honigmann, Bruxelles 1939, s. 1–48.
Opracowania:
Arnaud P., Un illustre inconnu: Le Stadiasme de la Grande Mer, [in:] Académie des Inscriptions et Beles-Lettres. Comptes Rendus des séances de l’année (avril-juin 2017), Paris 2017, s. 701–727.
Arnaud P., Playing dominoes with the Stadiasmus Maris Magni. The Description of Syria: Sources, Complation, Historical Topography, [in:] Space, landscapes and settlements in Byzantium. Studies in Historical Geography of the Eastern Meditteranean presented to Johannes Koder, eds. A. Külzer, M. St. Popović, Viena–Novi Sad 2017, s. 15–49.
Balty J., Sur la date de création de Syria Secunda, „Syria. Archéologie, art et histoire” 57, 1980, s. 465–481.
Barnes T.D., The New Empire of Diocletian and Constantin, Cambridge – London 1982
Biały K., Wstęp. Księgi seweriańskie Historii rzymskiej Kasjusza Diona i stan ich zachowania, [in:] Kasjusz Dion, Historia rzymska. Księgi seweriańskie (LXXIII-LXXX), wstęp, tłum i komentarz K. Biały, Szczecin 2017, s. 5–23.
Borgia E., Cilicia and the Roman Empire: Reflections on provincia Cilicia and its romanisation, „Studia Europea Gnesnensia” 16, 2017, s. 295–318.
Chrysanthou Ch. S., Herodian and Cassius Dio. A Study of Herodian’s Compositional Devices, „Greek, Roman, and Byzantine Studies” 60, 2020, s. 621–651.
Barrington Atlas of the Greek and Roman World, ed. R. J.A. Talbert, Princeton 2000.
Da Costa K., Drawing the line. An Archaeological methodology in detecting Roman Provincial Borders, [in:] Frontiers in the Roman World, ed. O. Hekster, T. Kayzer, Leiden–Boston 2011, s. 49–60.
DAI Jahresbericht 2006.
DAI Jahresbericht 2007.
Dan A., Nodet É., Coelé-Syrie. Palestine, Judée, Pérée, Leuven 2017.
Dąbrowa E., Legio III Gallica, [in:] Les légions de Rome sous le Haute-Empire. Actes du Congrès de Lyon (17–19 semptembre 1998), éd. Y. Le Bohec, C. Wolff, Lyon 2000, s. 309–315.
Dyrlaga P., Cesarz Makryn. W cieniu wojen i uzurpacji, Kraków 2010.
Dussaud R, Topographique historique de la Syrie antique et medievale, Paris 1927.
Głogowski P., The Notion of Phoenicia in Roman Period, „Eos” 105, 2018, s. 239–263.
Harrer G.A., Studies in the History of Roman Province of Syria, Princeton 1915.
Hall L.J., Roman Berytus: Beirut in Late Antiquity, London–New York 2004.
Honigmann E., Historische Topographie von Nordsyrien im Altertum, „Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins” 46, 1923, s. 149–193.
Honigmann E., RE IVA 2 (1932), col. 1549–1727 (s.v. „Syria”).
Millar F., Roman Near East 31 BC–AD 337, Cambridge–London 1993 (42001).
Nicholson O., Freeman Ph., Syria Prima [Coele] and Syria Secunda [Salutaris], [in:] Oxford Dictionary of Late Antiquity, ed. O. Nicholson, Oxford 2018, vol. I, s. 1443.
Pérez Martín I., Chronography and Geography in Tenth-Century Constantinople: the Manuscript of the Stadiasmos (Madrid, BN, Mss/4701), „Geographia Antiqua” 25, 2016, s. 79–98.
Pollard N., Soldiers, cities and civilians in Roman Syria, Ann Arbor 2000.
Riis P.J. i I. Thuesen I. et al., Topographical studies in the Ǧabala Plain, Copenhagen 2004.
Rey-Coquais J.-P., Notes de géographie syrienne antiques. III. Les parages de Paltos, „Mélanges de l'université Saint-Joseph” 41, 1965, s. 211–235.
Rey-Coquais J.-P., Arados et sa pérée aux époques grecque, romaine et byzantine, Paris 1974.
Ritterling E., RE, XII, 1925, col. 1517–1532 (s.v. legio III Gallica).
Sartre M., Wschód rzymski od Oktawiana Augusta do Sewerów. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e.-235 r. n.e.), tłum. S. Rościcki, red. K. Nawotka, Wrocław–Kraków 1997.
Sartre M., Bornes du territoire ou marques de propritété. Appendice, „Syria. Archéologie, art. et histoire” 74, 1997, s. 139–140.
Sartre M., D'Alexandre à Zénobie. Histoire du Levant antique IVe siècle av. J.-C.–IIIe siècle ap. J.-C, Paris 2001.
Sartre M., La Syrie creuse n’existe pas [in:] L’historien et ses territoires. Choix d’article, éd. P. Brun, Bordeaux 2014, 121–140 (=Sartre M., La Syrie creuse n’existe pas, [in:] La géographie historique au Proche-Orient (Syrie, Phénicie, Arabie grecques, romanies et byzantines: actes de la table ronde de Valbonne, 16-18 septembre 1985, dir. P.-L. Gatier, B. Helly, J.-P. Rey-Coquais, Paris 1988, s. 15–40).
Sartre M., Retour vers la Cœlé-Syrie, „Syria. Archéologie, art et histoire” 95, 2018, 447–460.
Seigne J., Les limites orientale et méridionale du territoire de Gérasa, „Syria. Archéologie, art. et histoire” 74, 1997, s. 121–138.
Seyrig H., Monnaies hellénistiques, „Revue numismatique” 6, 1964, s. 7–67.
Starowieyski M., Stawiszyński W. (red.), Nowy Słownik Wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, Poznań 2019.
Whittaker C.R., Introduction, [in:] Herodian, History of the empire. Vol. I. Books 1–4, transl. C.R. Whittaker, London–Cambridge, MA 1969 (Loeb Classical Library, vol. 454), s. IX–LXXXII.