Abstrakt
Żywiec powstał na przełomie XIII i XIV wieku. Jako jedyny w okolicy ośrodek miejski posiadał dobrze rozwinięte rzemiosło cechowe. Jednym z najstarszych cechów żywieckich był cech krawców, który przez ponad 100 lat (1580-1699) tworzył wspólną formację z kuśnierzami. Po jej rozpadzie krawcy przystąpili do wzmacniania swego samodzielnego odtąd wizerunku. Niewątpliwym przejawem tych działań było sformułowanie ścisłych zasad awansów w ich cechu, zamieszczonych w formie tzw. „siedmiu ksiąg” w księdze cechu krawieckiego z 1745 roku. Te regulowały osiąganie aż siedmiu etapów kariery cechowej, tj. nauki rzemiosła, wyzwolenia z niej, wędrówki, zostawania bratem/mistrzem młodszym, średnim, starszym, wreszcie cechmistrzem. Jest więc owe „siedem ksiąg” przykładem kompleksowego opracowania przez cechowe prawodawstwo zagadnienia kariery cechowej, rzadko spotykanego w tej formie.
Bibliografia
Chlebowy dobry rząd cechu piekarskiego żywieckiego, w którym znajdują się różne zapisy wkupna i spraw do cechu należące, sporządzony za cechmistrzostwa sławnego Szymona Wyszenskiego, cechmistrza Roku Pańskiego 1721, Muzeum Miejskie w Żywcu, MŻ-HA/87.
Katalog albo księga cechu krawieckiego, Muzeum Miejskie w Żywcu, MŻ-HA/103.
Źródła drukowane:
Chronografia albo dziejopis żywiecki Andrzeja Komonieckiego, wyd. Stanisław Grodziski, Irena Dwornicka, Żywiec 2005.
Inwentarze dóbr żywieckich z XVIII wieku zawierające obciążenia feudalne ich ludności, wyd. Franciszek Lenczowski, Żywiec 1980.
Księga żywieckiego cechu tkackiego z lat 1738-1784, wyd. Przemysław Dyrlaga, „Fontes Hisoriae Terrae Zyvecensis”, t. I, vol. 5, Żywiec 2019.
Manuskrypt cechu krawców ze zbiorów Archiwum Państwowego w Opolu. Edycja krytyczna, wyd. Grzegorz Brożyna, Krystyna Kossakowska-Jarosz, Opole 2016.
Materiały do dziejów miasta Żywca od XV do XVIII wieku, wyd. Franciszek Lenczowski, Kraków 1957.
Statuty toruńskiego cechu krawców polskich z połowy XVIII w., [wyd.] Janusz Tandecki, „Rocznik Toruński”, [r.] 19, 1990, s. 255-270.
Opracowania:
Bimler-Mackiewicz Elżbieta, Cechy rzemieślnicze w miastach Górnego Śląska (do 1939 roku), Rybnik 2000.
Fercowicz Tadeusz, O dawnych cechach wrocławskich i ich obyczajach, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, t. XX, 2011, s. 239-267.
Glapa Adam, Ubiory chłopskie w księgach cechowych krawców [w. XVI-XVIII], „Lud”, t. XLI, 1954, cz. 1, s. 639-646, cz. 2, s. 1328-1329.
Kosiński Rafał, Inwentarz rękopisów muzeum w Żywców, „Fontes Historiae Terrae Zyviecensis”, supplementa 1, Kraków 2008.
Mańkowski Alfons, Cechy rzemieślnicze we wsi Czarzu w XVIII wieku, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. X, 1935-1937, s. 297-302.
Niebroja Emil, Życie cechowe na Śląsku w dawnych wiekach, w: Księga pamiątkowa rzemiosła śląskiego 1922-1932, Katowice 1932, s. 17-33.
Poloczkowa Barbara, Wzory XVI-wiecznej odzieży w księdze cechowej krawców cieszyńskich, „Pamiętnik Cieszyński”, t. XVI, 2001, s. 22-40.
Surdacki Marian, Edukacyjno-opiekuńcze funkcje cechów urzędowskich w XV-XVIII wieku, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLIV, 2005, s. 7-48.
Księga polskiego rzemiosła. Władze Związku Rzemiosła Polskiego, korekta Bogumiła Szymańska-Rac, 2003.
Z poznańskiego cechu krawieckiego, podług księgi dokumentów cechowych, „Kurier Poznański”, nr 49, 1892, s. 106.
Wolska Jadwiga, Słownictwo rękopisów cechowych jako źródło do rekonstrukcji organizacji cechów nowotarskich w XVII i XVIII wieku, „Almanach Nowotarski”, nr 6, 2002 s. 83-90.
Wysocki Piotr, Sędziwy cech krawców, „Kalendarz Beskidzki 1979”, Bielsko-Biała 1978, s. 187-190.