Drogi, podróżowanie i funkcjonowanie poczty w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. z perspektywy przybyszy z Rosji i państw Europy Zachodniej
PDF

Keywords

The Eighteenth Century, The Polish-Lithuanian Commonwealth, Roads, Travelling, Communication, Post, Travels, Russian visitors in Poland and Lithuania; Visitors from western European countries

How to Cite

Ciesielski, Tomasz. 2020. “Drogi, podróżowanie I Funkcjonowanie Poczty W Rzeczypospolitej Obojga Narodów W XVIII W. Z Perspektywy Przybyszy Z Rosji I państw Europy Zachodniej”. In Gremium. Studies in History, Culture and Politics, no. 14 (December), 119-40. https://doi.org/10.34768/ig.vi14.309.

Abstract

The article presents the technical condition of roads, waterways, bridges, levees and other engineering structures in Poland based on accounts of Russian and other foreign visitors. Land and water means of transport were discussed along with the quality of service offered by Polish and Lithuanian inns valued very poorly by all foreigners.

 In the 18th century, travelling and communication in the Polish – Lithuanian Commonwealth was a truly fascinating issue. Both Russian and West European visitors saw the country as full of paradoxes, as they encountered many obstacles during their journeys. Dramatically bad condition of roads, terrible inns, poverty of peasants contrasted with ostentatious lavishness of travelling Polish and Lithuanian aristocrats. However, the roads were surprisingly safe and the postal service was extraordinarily efficient and swift even during wartime, going beyond contemporary standards by means of ensuring confidentiality of sent documents.

In the 18th century, thanks to the expansion of postal station network, travelling around Poland and Lithuania became not only more comfortable, but also much faster. It was possible to make 60 - 100 km daily, however, transport of goods or marching the army was very troublesome, as then the average pace was approx. 10, max. 15 km daily.

https://doi.org/10.34768/ig.vi14.309
PDF

References

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Roskie, Korespondencja, pudło (box) VIII, no 55
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Roskie, Militaria, pudło (box), without the pagination (Jan Kazimierz Sapieha, “Relacji o Akcjej między Lachowcami i Białohorodką z generałem Inflantem i Jm Panem Ogińskim”)
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór Popielów, ms 299
Archiwum Państwowe w Łodzi, Archiwum Rodziny Bartoszewiczów, ms 509
Biblioteka Polska w Paryżu, ms. 50
Sächsisches Hauptstaatsarchiv Dresden), 10026 Geheimes Kabinett, loc. 2097/26, loc. 3663/03, loc. 3663/04, loc. 3663/05, loc. 3663/06, loc. 3663/11
Voenno-istoricheskii muzei artillerii, inzhenernyh voisk i voisk sviazi - arhiv, f. 2, op. ShGF (Shtab general-fel’dtseihmeistera), d. 540, no 30;

Gintel Jan, ed., Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, vol. 2: wiek XVII-XIX, Kraków 1971.
“Iurnal’ 1709 godu”, in: Pohodnye zhurnaly 1706, 1707, 1708 i 1709 godov, Sankt Peterburg’’ 1854.
Kitowicz Jędrzej, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce, Gdańsk 2012
Ohryzko Jozafat, ed., Volumina Legum Volumina legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, wydanego, vol. II- IX, Petersburg 1859-1860.
“Ordynacya Generalnego Postamptu Koron y W X Lit w Warszawie względem przychodzących y odchodzących Poczt ordynaryjnych”, Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, [old] print 36147.
Oświęcim Stanisław, Diariusz (1643-1651, Władysław Czermak, ed., Kraków, 1907.
Pis’ma i bumagi Imperatora Petra Velikogo, vol. 9, vyp. 2, vol. 11, vyp. 2, Moskva 1952, 1964.
Pohodnyi zhurnal 1711 goda, SanktPeterburg’’, 1854.
Poremba M.F., ed., Pamiętnik Felicyana Junoszy-Piaskowskiego podstolego podlaskiego, majora J.K. Mości, począwszy do roku 1690, Lwów 1865.
Zawadzki Wacław, ed., Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, vol. 1-2, Warszawa 1963.
“Zhurnal’’ o voinskih’’ operatsiiah’’ s’’ 1733 g. po 1737 g.”, in: N.O. Dubrovin, ed., Sbornik’’ Voenno-istoricheskih’’ materialov’’, vyp. III, S.-Peterburg’’ 1893.
Zürner Adam Friedrich, Kurze Anleitung zur gewöhnlichen Reise von Dreßden nach Warschau, Nürnberg, 1738.

Anisimov Maksim Iur’evich, Rossiiskaia diplomatiia v Evrope v seredine XVIII veka (ot Ahenskogo mira do nachala Semiletnei voiny, Moskva 2012.
Anusik Zbigniew, Karol XII, Wrocław 2006.
Bartkiewicz Kazimierz, Podróżowanie między Dreznem i Warszawą w czasach saskich, in: Kazimierz Bartkiewicz, ed., Polska-Saksonia w czasach Unii (1697-1763). Próba nowego spojrzenia, Zielona Góra 1998.
Beskrovnyi Lubomir Grigor'evic, Russkaia armiia i flot v XVIII veke, Moskva 1958.
Brikner Aleksandr Gustavovich, Puteshestviia Petra Velikogo za granitsu v 1711 i v 1717 gg., „Russkii vestnik“, 151 (Dec. 1880), 16..
Buturlin Dmitrii Petrovich, Voennaia istoriia pohodov’ Rossiian’ v’’ XVIII stoletii, T. 4, Ch. 3: Zakliuchaiushchaia v’’ cebe opisanie Pol’skoї voiny s’’ 1733-go po 1735-i god, Sankt Peterburg 1823.
Bystroń Jan Stanisław, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII, Warszawa 1976.
Ciesielski Tomasz, Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.
Ciesielski Tomasz, Działania zbrojne w rejonie Krakowa w trakcie polskiej wojny sukcesyjnej 1733-1735, „Studia Historyczne”, R. LII, z. 3-4 (2009).
Ciesielski Tomasz, Irlandczyk na służbie carskiej. Piotr Lacy - feldmarszałek i generał-gubernator Inflant, in: Wojciech Walczak and Karol Łopatecki, eds., Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem Dawnej Rzeczypospolitej, vol. 3: Inflanty Polskie, Białystok 2012.
Ciesielski Tomasz, Funkcjonowanie poczty wojskowej w czasach Augusta III, in; Krzysztof Stępniak and Maciej Rajewski eds. Komunikacja i komunikowanie w dawnej Polsce, Lublin 2008.
Ciesielski Tomasz, „Gorący” koniec lata i początek jesieni 1733 roku. Początki rosyjskiej interwencji zbrojnej w Rzeczypospolitej, in: Mariusz Markiewicz, Dariusz Rolnik and Filip Wolański, eds., Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI-XVIII wieku, Katowice 2016.
Ciesielski Tomasz, Od Batohu do Żwańca, Wojna na Ukrainie, Podolu i o Mołdawię 1652-1653, Zabrze 2007.
Ciesielski Tomasz, Pogranicze polsko-pruskie w dobie wojny siedmioletniej, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 259, nr 1 (2008).
Ciesielski Tomasz, Pol’sko-litovskie niti voennoi kar’ery fel’dmarshala Petra Lassi (Pitera Latsy), in: Sergei V. Efimov, ed., Voina i oruzhe. Novye issledovaniia i materialy. Trudy Sed’moi Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoj konferentsii 18-20 maia 2016 goda, Sankt-Peterburg 2016, vol. IV.
Ciesielski Tomasz, Poslednie boevye triumfy Velikogo Kniazhestva Litovskogo - bitvy pod Liahovtsami i Nakvashei, in Sergei V. Efimov, ed., Voina i oruzhe. Novye issledovaniia i materialy. Trudy Vos’moi Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoj konferentsii 17-19 maia 2017 goda, Sankt-Peterburg 2017, ch. IV.
Ciesielski Tomasz, Prusy Wschodnie w trakcie polskiej wojny sukcesyjnej i wojny siedmioletniej:, in: Witold Gieszczyński and Norbert Kasparek, eds., Wielkie wojny w Prusach. Działania militarne między Wisłą a Niemnem na przestrzeni wieków, Dąbrówno 2010.
Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław and Sulimierski Filip, eds., Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych ziem słowiańskich, vol. 5, 7, Warszawa 1885-1886).
Chwalba Andrzej, ed., Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, Warszawa 2004.
Dąbrowska Magdalena, „Podróże Rosja po Europie Zachodniej w ostatnich latach XVII wieku (cele i przebieg w świetle wybranych relacji”, in Monika Saczyńska and Ewa Wółkiewicz eds. Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Warszawa 2012.
Dziubiński Andrzej, Na szlakach Orientu. Handel między Polską a Imperium Osmańskim w XVI-XVIII wieku, Wrocław 1997.
Keep John, Feeding the Troops: Russian Army Supply Policies during the Seven War, “Canadian Slavonic Papers”, Vol. XXIX, No 1 (March 1987)
Kersnovskii Anton A., Istoriia russkoi armii: 1700-1881, Smolensk 2004.
Kołodziej Marta, Podróż stolnika Piotra Tołstoja przez Polskę i Austrię do Włoch 1697-1699, Wrocław 1991.
Konopczyński Władysław, Konfederacja barska, vol. 1-2, Warszawa 1991.
Kowecka Elżbieta, Dwór „Najrządniejszego w Polszcze magnata”, Warszawa 1993.
Köster Maren, Russische Trupen für Prinz Eugen, Wien 1986.
Krokosz Paweł, Rosyjskie siły zbrojne za panowania Piotra I, Kraków 2010.
Krysztopa-Czupryńska Barbara, Rzeczpospolita w oczach dyplomatów brytyjskich w pierwszej połowie XVIII wieku, Olsztyn 2013.
Kucharski Adam, “Żegluga przybrzeżna i śródlądowa jako sposób komunikacji staropolskich podróżników w XVII wieku”, in; Monika Saczyńska and Ewa Wółkiewicz, eds., Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Warszawa 2012.
Łojek Jerzy, Misja Debolego w Petersburg w latach 1787-1792. Z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w czasach Sejmu Czteroletniego, Wrocław 1962.
Maslovskii Dmitrii Federovich, Russkaia armii v’’ semiletniuiu voinu, vyp 1-2, Moskva 1888.
Maslovskii Dmitrii Federovich, Zapiski po istorii voennogo iskusstva v Rosii, vyp. 1, Москва 1894.
Mądzik Marek, Polskie inicjatywy handlowe w rosyjskich portach czarnomorskich na przełomie XVIII i XIX wieku, Lublin 1984.
Nelipovich Sergei Gennad’evich, Soiuz dvuglavyh orlov: russko-avstriiskii voennyi al’ians vtoroj chetverti XVIII v., Moskva 2010.
Sajkowski Alojzy, Diariusze podróży Jana Kazimierza do Gdańska w roku 1651, „Rocznik Gdański”, No 15/16 (1956/1957)
Sawicka Zuzanna, Koń w życiu szlachty polskiej w XVI-XVIII w. Toruń 2004.
Serczyk Władysław A., Piotr I Wielki, Wrocław 1990.
Shchepkin Еvgenii Nikolaevich, Russko-avstrickii soiuz vo vremia Semiletnei voiny, 1746-1758, Sankt Peterburg 1902.
Sielicki Franciszek, Podróż bojarzyna Borysa Szeremietiewa przez Polskę i Austrię do Rzymu oraz na Maltę 1607-1698. Z dziejów kontaktów kulturalnych Rusi Moskiewskiej z Polską i Zachodem, Wrocław 1975.
Sierakowski Adam, Pobyt Jana III w Prusiech Królewskich w latach 1677 i 1678, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, No 19 (1912).
Szczygielski Wacław, Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768-1770, Warszawa 1970.
Venevitinov Mikhail Alekseevich, Russkie v’’ Gollandii. Velikoe posols’tvo 1697-1698 gg., Moskva 1897.
Istoriia russkoi armii i flota, vol. 1, Moskva 1911.
Wendland Ewa, Kawa, herbata i czekolada. Nowe napoje w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej - ich wpływ na życie codzienne, Toruń 2008.
White Agnieszka, Przybysze z Wysp Brytyjskich w podróży przez Rzeczypospolitą doby baroku, in; Monika Saczyńska and Ewa Wółkiewicz, eds., Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Warszawa 2012.
Wilder Jan Antoni, Polski projekt budowy Kanału Bydgoskiego, „Przegląd Bydgoski, czasopismo regionalne naukowo-literackie”, no 4, z. 1-2 (1936).
Wolański Adam, Wojna polsko-rosyjska 1792 r., vol. 1-2, Poznań 1924.
Zawadzki Henryk Seweryn, Konecka fabrykacja powozów w XVIII i XIX wieku, Końskie 1994.
Zimowski Lech, Geneza i rozwój komunikacji pocztowej na ziemiach polskich, Warszawa 1972.
Żurawska Teresa, Polskie Powozy, Wrocław 1982.

http://www.dresden-warszawa.eu/prolog/historisches [access 10.08.2017];
Kruk Artur, “Historia Pałacu Saskiego”, http://palacsaski.kutno.pl/ [access 10.08.2017].
Zgorzelski Rafał, „Między Dreznem a Warszawą; rola Augusta II w rozwoju poczty”, http://www.wilanow-palac.art.pl/miedzy_dreznem_a_warszawa_rola_augusta_ii_w_rozwoju_poczty.html [access 10.08.2017]; Zgorzelski Rafał, „Polska Poczta w dobie saskiej – panowanie Augusta III Wettina”, http://www.pocztowokurierski.pl/uslugi-pocztowe/szkice-z-historii-poczty/art,14,polska-poczta-w-dobie-saskiej-panowanie-augusta-iii-wettina.html [access 10.08.2017]